Op het Jonas Daniël Meijerplein, precies naast de Portugese Synagoge, staat een indrukwekkende kleine fototentoonstelling. Met het gezicht naar elkaar toegewend, foto’s van de gruwelijke razzia waarbij 427 Joden door bloeddorstige, nietsonziende Duitse soldaten werd opgedreven en gedeporteerd. Het zou de aanleiding worden voor de Februaristaking van 25 februari 1941.
De foto’s dragen aan de buitenkant de woorden IK, JIJ, WIJ, HIJ, JULLIE, ZIJ en teksten.
Ik had, te voet, een boodschap gedaan in de Jodenbreestraat en liep langs de Snoge richting Weesperstraat. Er was maar één stap nodig om het heden te verlaten en de horror van wat zich daar heeft afgespeeld, bijna lijfelijk gewaar te worden.
Stille verbijstering, stilte, verbijstering, en de gedachte dat, aan het einde van datzelfde jaar 1941, mijn halfzusje en halfbroer en mijn ooms en hun families in Riga net zo reddeloos verloren waren als deze keurig geklede man met zijn pinkelhoutje en glimmend gepoetste schoenen.
Ik heb er een hele tijd gestaan, in mijn eentje, omringd door de gezichten van al die bange mannen. Ik keek, en keek, en zag ook de grijnzende koppen van de soldaten, en vraag me af, zoals oud-burgemeester Job Cohen het op een van de bijschriften verwoordt: ‘Wat hebben die soldaten gedacht, gevoeld?’ Zullen ze onbewogen ’s avonds hun biertje hebben gedronken en elkaar op de schouders hebben geslagen omdat ze deze klus maar weer mooi geklaard hadden?
Pas toen ik wegliep bij de foto’s realiseerde ik me dat daar, op die paar vierkante meter, de tijd echt even had stilgestaan.
Ik zal nooit meer ‘zomaar’ over het grint op het plein kunnen lopen. Schuldige grond, voor altijd.
………………………………………...
Diplopic maakt zichtbaar hoe het toen moet zijn geweest. Niet te bevatten.