LICHANSKY LIKES

Op 3 juni begint, na zonsondergang, Sjavoeot, ook wel het Wekenfeest genaamd. Sjavoeot is een belangrijke datum op de Joodse kalender, precies 50 dagen na Pesach.

Bij wie een lampje gaat branden dat het aantal dagen tussen Pasen en Pinksteren ook 50 telt, heeft gelijk. Na het jaar Nul raakten de Joodse en vroegchristelijke feestdagen met elkaar vermengd, tot dat de rabbijnen een té grote doorn in het oog werd, en zeggenschap terugnamen over de viering van de Joodse feestdagen.

Van oorsprong is Sjavoeot een landbouwfeest waarmee het einde van de gerstoogst en het begin van de oogst van de tarwe, het belangrijkste voedsel in de tijd van de Tempel in Jerusalem, werd gevierd. Het is ook een pelgrimsfeest: wie maar enigszins kon werd verwacht met de eerste oogst van het land naar de tempel te komen, en daaraan heeft Sjavoeot zijn andere naam te danken: Chag Habiekoeriem, het feest van de eerste vruchten.

Zoals bij elk Joods feest speelt ook met Sjavoeot eten een belangrijke rol. De traditie wil dat op de eerste dag gerechten worden gegeten waarin zuivel de hoofdrol speelt, en dat biedt ruimte voor talloze verrukkelijke zoete en hartige gerechten. Ook vruchten, verse en gedroogde, komen op tafel, en de huizen worden versierd met groen, bloemen en fruit.

Het Wekenfeest memoreert een zeer belangrijke gebeurtenis uit de Joodse geschiedenis. Mozes was met de Israëlieten die hij uit de Egyptische slavernij had bevrijd (dat gevierd wordt met Pesach) in de woestijn beland aan de voet van de berg Sinaï. Daar werd Mozes door God geroepen om de berg te beklimmen. Na veertig dagen keerde hij terug, met in zijn handen de Stenen Tafelen met de tien geboden, de basis van de Joodse wetgeving (en van de christelijke moraal!).
De Israëlieten hadden al die tijd gewacht op de terugkeer van hun charismatische leider, en waren bereid alles te doen wat hij hen opdroeg. En dat was nogal wat, want Mozes had in zijn conversatie met het opperwezen ook 613 ‘mitswot’, leefregels, ge- en verboden te horen gekregen waar de Israëlieten zich in het vervolg aan moesten houden. De Tora, waarin alles tot in de kleinste details werd beschreven, zo legde Mozes uit, zou de Israëlieten maken tot een volk, voor eeuwig verbonden door de Joodse wetten.

Een van de verboden die Mozes meebracht was dat op het vermengen van melk en vlees, terug te vinden in de fameuze woorden in het bijbelboek Exodus 23:19 en 34:36: 'je zult  vlees van het bokje niet koken in de melk van zijn moeder’. 
Een uitleg kregen de Israëlieten niet - van nu af aan moest alles wat gegeten werd voldoen aan de regels voor wat wij nu kennen als ‘kasjroet’, de Joodse spijswetten. Ook de gebruikelijke manier van slachten was niet langer toegestaan. Alsof het leven in de woestijn niet al ingewikkeld genoeg was!

Maar in Mozes’ afwezigheid was het leven onderaan de berg ondertussen gewoon doorgegaan. De kuddes waren wel gemolken en er was dus melk, kaas en boter voldoende. En dat is waarom op het Wekenfeest Joden overal ter wereld gerechten met zuivel eten.

Een geliefd Asjkenazisch (Oostjoods) gerecht zijn blintzes, met kwark of zure room gevulde pannekoekjes. Je kent ze opgerold misschien als palačinka of palacsinta; de échte blintzes worden gevuld en daarna nog even in de pan of in de oven afgebakken.

Blintzes

• 225 mi melk
• 1 dl water
• 100 g bloem
• 1 ei
• snuf zout
• 1 eetlepel gemolten boter
• boter om in te bakken
  
  

Voor de vulling: 

• 350 g volle yoghurt
• 150 g mascarpone
• 75 g fijne tafelsuiker
• 1 zakje vanillesuiker
• geraspte schil en sap van 1 sinaasappel
• 10 abrikozen, kleingesneden

1. Laat de yoghurt en mascarpone een nachtje uitlekken in een stuk kaasdoek.
2. Week de kleingesneden abrikozen in sinaasappelsap.
3. Klop een dun beslag van de melk, water, gezeefde bloem, ei, zout en gesmolten boter. Bak hiervan dunne, vrij bleke flensjes.
4. Klop de yoghurt en mascarpone door elkaar, breng op smaak met suiker, vanillesuiker en sinaasappelrasp en roer er de uitgelekte abrikozenstukjes door.
5. Leg in het midden van elk flensje een hoopje van het yoghurtmengsel, vouw de zijkanten erover en rol het op. 
6. Serveer de blintzes koud, bestrooid met poedersuiker, of ga voor het Joodse origineel: 
   
7. Klop 2 eidooiers door het yoghurtmengsel, vul de blintzes zoals boven beschreven en druk ze iets plat tot een pakketje.
8. Leg de blintzes in een schaal, strijk er wat gesmolten boter over en bak ze bij 200° tot ze goudbruin zijn, of gewoon in de koekenpan.
9. Strooi er fijne tafelsuiker over en eet ze warm.

Tot slot nog een beetje lettergoochelen: de numerieke waarde van het Hebreeuwse woord ‘chalav’ (melk) = 40, precies het aantal dagen dat Mozes op de berg Sinaï verbleef.

Op 26 mei vertelde ik over Sjavoeot en de achtergronden van de culinaire tradities die ermee verbonden zijn in het NCRV-radioprogramma Schepper&Co. De uitzending is hier terug te luisteren.