Het lekkere leven
Frittata à la mandoline
Een paar maanden geleden ben ik er dan toch eindelijk écht aan begonnen: de mandoline. Nee, niet het snaarinstrument waar Antonio Vivaldi zulke prachtige muziek voor heeft geschreven maar het keukenapparaat dat vriendin Mariëlla eind april vorig jaar bijna een vingertopje kostte.
Hoe vaak had ik al niet staan dubben bij Duikelman, waar mandolines in alle soorten, merken en maten in een vitrine liggen uitgestald, en evenzovaak ging ik zonder mandoline de deur uit.
Eind vorig jaar waren we tijdens onze Franse wintervakantie een dagje naar Marseille, waar we Maison Empereur bezochten, de oudste 'quincaillerie' van Frankrijk (opgericht in 1827!). Dat is zo'n winkel waar je megahebberig wordt door de talloze handige, mooie, klassieke, postmoderne en gewoon leuke dingen voor in de keuken, en ook knettergek omdat het er zó vol staat dat iemand met een béétje kokskont die er nauwelijks kan keren. En wat mensen bezielt om tussen die hoog opgetaste schappen vol breekbaarheden een kinderwagen te manoeuvreren is me een raadsel.
Ook bij Empereur stonden de mandolines in een fraaie muurkast achter slot en grendel, en weer was ik in grote verleiding en vertrok ik zonder mandoline, maar wel een stap dichterbij de uiteindelijke keus. Wie een beetje met een mes uit de voeten kan heeft voldoende aan een mandoline zonder juliënne-inzet, zei de allervriendelijkste en begripvolle winkelmeneer. 'Madame, u snijdt die reepjes toch gewoon zelf met het mes?' Dat was wijsheid waar ik met al mijn hebberigheid niet tegenop kon.
Desondanks duurde het nog maanden voor ik de stap zette. Ik ging om voor een knalrode Kyocera met wit keramisch mes.
Mijn nieuwe keukenspeelgoed is handzaam en vlijmscherp, en heeft als enige nadeel dat hij maar 4 diktes heeft: 0,5 mm, 1,2 mm, 2 mm en 3 mm, maar daar valt prima mee te werken.
In het kader van 'we hebben nog die enorme courgette uit de krat', maakt ik
Frittata met courgette, knoflook, tomaat en gorgonzola
- 1 grote courgette
- 2 flinke vleestomaten
- verse tijmblaadjes
- 1 grote teen knoflook
- olijfolie
- 150 g gorgonzola picante
- zout en peper
- 2 eieren
- 4 el crème fraîche
- Snijd de courgette en de tomaten met de mandoline in plakjes van 3 mm.
- Snijd de knoflook in flinterdunne plakjes van 0,5 mm.
- Verhit wat olijfolie in een koekenpan die ook in de oven kan.
- Bedek de bodem met overlappende plakjes courgette, strooi er zout, peper en ruim tijmblaadjes op.
- Terwijl de pan op het vuur staat: leg flinters knoflook op de plakjes, en daarop plakjes tomaat.
- Verdeel de helft van de gorgonzola op de tomaten en maak nog een laag courgette-tijm-knoflook-tomaat en gorgonzola.
- Leg een deksel op de pan en laat alles 5 minuten op halfhoog vuur garen
- Klop de eieren los met de room, breng op smaak met zout en peper.
- Schenk dit mengsel over de courgettes en ze dan pan in de oven (voorverwarmd op 180 graden) tot de bovenkant mooi lichtbruin is.
- Laat de frittata een paar minuten betijen en daarna op een groot bord glijden.
- lekker met groene salade en geroosterd zuurdesembrood.
Taart voor een verjaardag
Sommige uitnodigingen zijn nog nét iets specialer dan sommige andere, zoals bijvoorbeeld die we kregen van onze dierbare vriendin Mariëlla voor een 'eet- en drinkfeestje chez moi.'
'Geen cadeautjes, alsjeblieft', het stond er echt. De aanleiding voor het partijtje, daar wilde ze het maar niet over hebben, maar het ging (natuurlijk) om haar verjaardag - wij zijn ook niet gek!
En ja, inderdaad, ze ging op de luie toer door haar genodigden te vragen om zelf iets te eten of te drinken mee te nemen, 'vooral omdat ik het leuk vind als er voor mij gekookt wordt en dat gebeurt op deze manier volop. Heerlijk!'
Wat we mee zouden nemen moest voor vier personen zijn, en de strenge doch rechtvaardige gastvrouw voegde eraan toe dat degenen die met z'n tweeën zouden komen dus allebei iets moesten meebrengen.
Het resultaat van deze invitatie was een grote hoeveelheid zeer verschillende hapjes (alles moest staande genuttigd kunnen worden, was ook een verzoek), stuk voor stuk met liefde en zorg bereid. Het paste maar nét op Mariëlla's toch niet bepaald kleine eettafel, maar dat probleem loste zich vanzelf op want de familie en vrienden lieten het zich goed smaken. Het margarita-ijs waarmee @eetschrijver Gerrit Jan Groothede culinair Nederland aan het veroveren is en dat in het verjaarsgezelschap zijn roem al voorutgesneld was, diende als toetje.
Wat daar allemaal in gaat - het is per slot van rekening een commercieel, zij het behoorlijk exclusief, product geworden - blijft een goed bewaard geheim, maar de recepten van de andere hapjes, snackjes, zoetjes en zoutjes hebben wij allemaal van harte afgestaan.
Ikzelf wil graag nog eens die verrukkelijke carpaccio van gemarineerde bietjes met munt maken, de bijzondere muffins met 99% cacao en gedroogde habaneropepers, of die geurige lamstajine, en het stoofvocht ervan opdeppen met een van de zelfgebakken broden.
Ik geloof dat er ook wel belangstelling is voor de tomatentaart die wij meebrachten. Onze tweede bijdrage was het gekoelde raapsteelsoepje waarover ik al eerder schreef.
Het tomatentaartrecept bestaat uit vier onderdelen: het voorbereiden van de tomaatjes, het deeg, de vulling en het afbakken.
Tomatentaart: de tomaatjes
- leg 1 kg doormidden gesneden mini-romaatjes met de snijkant omhoog op een met aluminiumfolie beklede bakplaat. Leg er fijngesneden tijm, rozemarijn en in dunne plakjes gesneden knoflook op en bestrooi met grof zeezout (of vlokjes citroenzout - heerlijk!) en bedruppel met olijfolie. Laat de tomaatjes 1,5 uur bij 150 graden half indrogen.
Tomatentaart: het deeg
- Maak in de keukenmachine een stevig deeg van 190 g bloem, 60 g fijngemalen parmezaanse kaas, 1 el Provençaalse kruiden, 1 tl zout, 125 g koude boter en koud water. Zodra het deeg 'pakt', niet verder mixen. Druk het deeg uit tot een dikke ronde plak en laat 30 minuten in de koelkast rusten.
Tomatentaart: de vulling
- Klop 2 eieren los met 2 dl slagroom en 2 el crème fraîche, klop er 50 g gemalen parmezaanse kaas, een greepje zout en ruim versgemalen peper door. Roer er tot snot fijngesneden groene kruiden door (peterselie, bieslook, basilicum, oregano, geheel naar beschikbaarheid en eigen smaak). Je kunt het vocht van de tomaatjes desgewenst als extra smaakje toevoegen.
Tomatentaart: het bakken
- Rol het deeg uit, leg het in een quichevorm van 26 cm, prik bodem en wanden in met een vork en bak de taart 'blind' (een laag bonen op een stuk bakpapier, zodat er geen luchtbubbels ontstaan): 15 minuten bij 190 graden. Haal de steunvullig eruit en verdeel 2 el parmezaanse kaas vermengd met 1 el bloem op de bodem. Verdeel de afgekoelde tomaatjes op de bodem, schenk de vulling erover en strooi nog wat parmezaanse kaas er bovenop. Bak de taart in 30 minuten bij 190 graden tot de bovenkant heel licht gekleurd is en de vulling gestold.
Ervaringsweetje: de taart is de volgende dag weliswaar niet meer zo krokant, maar de smaak is nóg lekkerder!
Mariëlla is thee-sommelier en de uitvindster van de enige echte vegetarische oester. Overbodig te zeggen dat ze een geweldige kok is en dat haar website daar een prachtig beeld van geeft!
Wie wat bewaart heeft wat
De de recente (en vooralsnog vruchteloze) boekzoekactie (Ik zoek een boek!) heeft tot gevolg gehad dat er allerlei andere, jaren uit beeld verdwenen kookboeken tevoorschijn kwamen. Ik heb er een paar vergeten vintage juweeltjes tussenuitgevist, met pakkende titels als Calvé's Recepten Boekje, een uitgave van Oliefabrieken Calvé-Delft (geen jaar van uitgave te vinden) en dagkookboek 2 door schrijfster Marianne Stuit in 1976 opgedragen aan Harmke, Willemijn en Ido.
Daar heb ik heel vroeger wel eens uit gekookt, o.a. de toen enorm exotische jambalaya, bedacht voor 13 december, met uitgesneden grapefruit vooraf en noten als toetje.
Grote vreugde ook toen Koken con Amore van Sofia (met een F!) Loren op zo'n onderste plank bleek te vertoeven - daarin staat een van mijn favoriete pastarecepten: Gnocchi met gorgonzola, geserveerd in een uitgeholde halve Parmezaanse kaas. Over dat boek (de Italiaanse titel luidt In cucina con amore) en de schrijfster staat op het blog Ciaotutti een leuk achtergrondverhaal, bleek toen ik het jaar van uitgave probeerde te achterhalen. De Italiaanse versie is uit 1971. Blijkbaar deed 'la Loren' het (nu als Sophia met PH op de cover) in 1998 nog eens dunnetjes over in Sophia Loren's Recipes & Memories.
Er liggen nog meer vergeten kookboeken op mijn bureau: Strawberries, geschreven door Pamela Allardice en beeldig geïllustreerd door Simone Bennett, het tijdens een IACP conferentie in de VS door schrijver Robert Wemischer gesigneerde The Vivid Flavors Cookbook - International recipes, from Hot & Spicy to Smoky & Sweet en Sam Choy's Island Flavors - cook your way to paradise with more than 200 delicious recipes from Hawa'i's Master Chef, door de Amerikaanse chef Emeril Lagasse aanbevolen met 'Yum, I could eat this book!'. En: there's more where these came from', dus voorlopig heb ik materiaal genoeg.
Misschien wel de leukste vondst van deze ronde: een bundel met alle recepten uit de 39 afleveringen van Koken met *** in het seizoen 1994-1995. Historisch materiaal! Ik kookte voor dat programma 'op camera' voor 'De Makkelijke Maandag'. Het was het eerste seizoen met tweesterrenkok Cas Spijkers (1946-2011) als chef. Dat de eindredactie schrikbarend weinig notie had van receptuur opschrijven kon ik me niet herinneren, noch hóe dik de vinger van de sponsors in de pap was, in die tijd. Mijn arme Makkelijke Maandag was het afvalputje… Croma? Sausjes van Calvé? Kakelburgers?
Maar het was niet allemaal narigheid. Cas kookte regelmatig zijn twee sterren van de hemel. Van hem is het recept voor Gegratineerde aardbeien met oudhollandse likeur en zwarte bessensaus, uitgezonden in aflevering 23. Ik neem het over exact zoals het destijds is opgeschreven.
- 1 cake
- Hollandse likeur
- 2 doosjes aardbeien
- 3 eiwitten
- 1 eidooier
- 1 doosje zwarte bessen
- kaneelpoeder
- suiker
1 plak cake per persoon afsnijden. Besprenkelen met likeur. Maak de aardbeiden schoon en snijd ze in plakjes. Leg deze op de cake. Pureer de zwarte bessen met de kaneelpoeder, suiker en wat likeur. Klop de eiwitten stijf met de suiker. Roer er als laatste nog even snel een eidooier door. Schep dit over ineen spuitzak en spuit dit op de aardbeien. Gratineer dit even onder de grill bruin. Garneren met een takje mint.
Geen idee wat die 'Oudhollandse likeur' was. Misschien wel een van deze...
Ik zoek een boek!
Een kookboek, om precies te zijn, en wie mijn kookboekenkast wel eens met eigen ogen heeft gezien, weet dat het besluit om zo'n zoekactie te starten niet overhaast genomen mag worden.
Het kwam allemaal door de foodswap, een leuk initiatief van Esmée (@Esfactory). Het is een soort semi-anonieme uitruil van zelfgemaakt en gekocht leuks en lekkers op eetgebied. Ik besloot een deel van mijn zuurdesem af te staan, en bedacht me dat ik met de rest wel eens iets anders wilde doen dan het overheerlijke, van @Levinebaktbrood geleerde zadenbrood dat ik al een paar keer had gebakken.
Maar wáár was toch dat éne broodboek… zilvergrijze slappe kaft, te groot voor een gewone boekenplank, geen idee meer van de exacte titel en heel lang niet meer in handen gehad. Spoorloos, in elk geval op de plekken waar ik het verwachtte te vinden.
En zo zat ik op mijn vrije vrijdag in wat wij 'de bibliotheek' noemen de onderste boekenplanken uit te mesten, in de vaste overtuiging dat dat buitenmodel boek daar dus móest staan. Nou, mooi niet dus.
Volgende stap: twitter. Behulpzame tweeps genoeg (bedankt, iedereen!), maar wat ik bedoelde was er niet bij. Het is natuurlijk ook geen doen om een boek te zoeken waarvan niet eens de ttitel bekend is. Ik ben hierdoor wél te weten gekomen dat vriendin @fonnetje in 1984 een boek over brood heeft gemaakt 'Broodvariaties'. Toch es naar vragen…Ondertussen had ik google erbijgehaald, via vrije associatie auteursnamen gevonden en een titel die wel eens de juiste zou kunnen zijn, en opeens: bingo!
Een plaatje van de kaft in google/images leidde naar marktplaats.nl. Tegelijkertijd kwam via het onvolprezen twitter de tip om ook eens op boekwinkeltjes.nl te zoeken, en met de inmiddels gevonden auteursnaam had ik ook daar meteen beet. En De Slegte, filiaal Leeuwarden, heeft nog tweedehands één exemplaar van 'Het Broodmachine bakboek', geschreven door Jennie Shapter. Het probleem is nu: waar zal ik het bestellen.
Die beslissing werd nog lastiger toen bleek dat er inmiddels een verzameluitgave is die 'De Broodbijbel' heet, Jennie Shapters 'Het Broodmachine bakboek' en 'Brood' van Christine Ingram en Jennie Shapter in één band, en dat voor het luttele bedrag van nog geen 10 euri!Maar goed, dat zuurdesem staat dus in de koelkast alweer grote trek te hebben in een nieuw rondje voeding. En eigenlijk wil ik dit keer wat sneller klaar zijn, en de broodmachine gebruiken, en goede raad kost dus minstens € 9,95!
Ik ga maar eens experimenteren. Wie weet lukt het om met succes een zuurdesembroodje met walnoten te bakken in de broodmachine!
Wish me luck...
Dit is het bakplan:
220 ml lauw water
5 gram walnootolie
125 gram zuurdesem
350 g gebuilde tarwebloem
5 gram zout
5 gram suiker
5 gram droge gist
100 g gehakte walnoten
In deze volgorde in de vorm, stand 'normaal', en bij het piepje gaan de walnoten erbij.
Als het lukt komt er een foto, uiteraard!
In het hol van de (Chinese) leeuw
Vandaag, 7 juni, is het zover: mijn eerste Chinese kookworkshop bij toko Dun Yong gaat door! 'Chinese Intermediate II', heet hij officieel. Ik vind het spannend en ook wel een eer: als Hollandse meid juist op díe plek een kookles geven over de Chinese keuken is toch niet niks!
Ik heb een leuk programma samengesteld, vind ik zelf, met van alles wat, qua kooktechniek, herkomst en smaak. M en ik houden erg van de pittige keuken van westelijk China, er dan ook staan twee gerechten uit Sichuan op de rol.
M. is trouwens het perfecte proefkonijn: ze lust (bijna) alles en levert, waar nodig, ook kritiek. Ik heb me nog maar weer eens goed ingelezen - een opfrissertje van parate kennis kan geen kwaad als er straks een tafel vol verwachtingsvolle cursisten klaarzitten om de keuken te bestormen!
Ik begin altijd met een voorstelrondje en leg uit wat we gaan koken, waarom en hoe. Elke cursist heeft alle recepten, ik lees er vluchtig met ze doorheen, en laat ze zelf uitmaken wat ze willen doen en met wie. Dat levert een paar minuten chaos op die zich nog even voortzet in de keuken. Maar als iedereen zijn plek gevonden heeft ontstaat er een sfeer van geconcentreerd werken. Ik ben ondertussen de 'vliegende keep', doe voor, leg uit, help met eerste handelingen en houd de tijd in de gaten.
Vandaag leer ik de cursisten onder andere de techniek van 'roll cutting' - grotere stukken groente zo snijden dat er meerdere snijvlakken ontstaan. Tijdens het roerbakken nemen de groentes gemakkelijk smaak op en zijn snel beetgaar.
Voor Sichuan aubergines maken we gebruik van deze snijtechniek.
- 15 g wolkenoren*, geweekt
- 1 kg Chinese aubergines
- grof zeezout
- arachideolie om te bakken
- 6 flinke tenen knoflook
- 1 el fijngehakte gember
- 1 el chili bean sauce (pot)
- 3 el Chinese kookwijn (shaoshing)
- 3 el lichte soja
- 2 el Chinese azijn
- 3 el groentebouillon
- 4 lente-uitjes, in ringetjes
- 1 el sesamolie
- Week de wolkenoren in ruim koud water tot ze soepel zijn
- Verwijder het kontje van de aubergines
- Snijd de aubergines in de lengte in vieren, en 'roll cut' diagonaal in stukjes van 4 cm, bestrooi die met grof zout, laat ze een half uurtje in een vergiet ontwateren
- Hak de knoflook en gember fijn
- Spoel de wolkenoren af onder stromend water om evt. vervuiling te verwijderen.
- Snijd de paddestoelen in niet te kleine stukjes, verwijder daarbij de harde stukjes
- Spoel de aubergines af onder stromend water, dep de stukjes goed droog met keukenpapier
- Verhit de wok, schenk er ca. 2 dl olie in, doe de aubergines erin als de olie op temperatuur* is
- Bak ze ca. 2 minuten, ze moeten zacht zijn maar nog wat beet hebben.
- Neem de aubergines met een schuimspaan uit de olie en laat ze uitlekken op keukenpapier.
- Verwijder de meeste olie uit de wok, er moet ongeveer 2 el overblijven
- Fruit de knoflook en gember 1 minuutje
- Doe de aubergines en wolkenoren erbij en roerbak tot alles gloeiendheet is
- Voeg de shaoshing toe en blijf roerbakken
- Breng de aubergines op smaak met chili bean sauce, soja en azijn en schenk de kippenbouillon erbij
- Laat de aubergines nog een minuut of 6 verder stoven
- Serveer op een schaal, bestrooid met lente-ui en wat sesamolie eroverheen gedruppeld
* Temperatuurtest voor olie: zet een gewoon eetstokje rechtop in de olie, als er belletjes verschijnen is de olie klaar voor gebruik (vergelijkbaar met het stukje brood dat in Westerse keukens gebruikt wordt om olietemperatuur te testen).
Ik parfumeer mijn groentenbouillon 'oosters' met citroenblad, gember, citroengras en een stukje chilipeper.
Informatie over wolkenoren is hier te vinden.